Dziedziczenie na podstawie testamentu a zachowek

16.04.2021 r.

Śmierć człowieka w sferze prawa cywilnego wywołuje szereg różnych konsekwencji. Jedną z ważniejszych jest dziedziczenie majątku zmarłego przez jego spadkobierców.

Majątek zmarłego może zostać rozdysponowany pomiędzy osoby do tego uprawnione na podstawie testamentu lub ustawy. W przypadku dziedziczenia ustawowego, kolejność dziedziczenia poszczególnych spadkobierców uregulowana została w Kodeksie cywilnym. W przypadku pozostawienia przez spadkodawcę testamentu, to właśnie tenże testament określa zasady dziedziczenia.

Co jednak w przypadku, gdy podział majątku określony w testamencie jest niesprawiedliwy dla członków najbliższej rodziny? Czy osoby najbliższe np. pominięte w testamencie lub którym zmarły zapisał bardzo niewielką część swojego majątku mają jednak prawo do części majątku zmarłego w przypadku gdy w ogóle nie są wymienieni w testamencie lub czy mają prawo do większej części spadku jeśli w testamencie zapisano im niewiele? Wyjaśniamy. 

Testament.

Ustawowa kolejności dziedziczenia określona przepisami Kodeksu cywilnego może zostać zmieniona przez spadkodawcę jedynie poprzez sporządzenie testamentu. Pozwala to na zapisanie majątku innym osobom lub w innym udziale niż przewiduje to ustawa. Testament powinien zawierać wszystkie postanowienia dotyczące losów dobytku po śmierci spadkodawcy tj. między innymi – kto dziedziczy majątek, w jakiej części i kolejności lub czy dana osoba ma zostać pozbawiona zachowku (wydziedziczenie). Spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne zapisy. 

Prawo do zachowku – roszczenie majątkowe skierowane do spadkobierców.

Jedną z możliwości spadkodawcy, który decyduje się na sporządzenie testamentu jest zapisanie majątku tylko niektórym osobom z kręgu rodzinnego z pominięciem na przykład dzieci, małżonka czy też wnuków. W takim przypadku tym najbliższym członkom rodziny należy się zachowek od spadkobierców. Zachowek jest to roszczenie majątkowe, mające zapewnić częściową rekompensatę dla najbliższych członków rodziny zmarłego. Zachowek jest świadczeniem pieniężnym w postaci ułamka udziału spadkowego przysługującego zstępnym (dzieciom, wnukom i prawnukom zmarłego), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy pod warunkiem, że gdyby nie testament, wówczas byliby oni powołani do spadku. Prawo do zachowku jest niezależne od składników majątkowych wchodzących w skład spadku a podstawą przy ustalaniu wysokość zachowku jest czysta wartość spadku (wartość spadku po odliczeniu od niego długów spadkowych).

Kiedy można żądać wypłaty zachowku?

Zapłaty zachowku mogą żądać wyłącznie zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek oraz rodzice zmarłego, którzy gdyby nie to, że zostali pominięci w testamencie, wówczas dziedziczyliby na podstawie ustawy.

Zapłaty zachowku pominięci w testamencie najbliżsi członkowie rodziny zmarłego mogą żądać od pozostałych spadkobierców w terminie pięciu lat liczonych co do zasady od chwili ogłoszenia testamentu. Po tym terminie roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu.

Zastanawiasz się, czy przysługuje Ci zachowek i jaka powinna być jego wysokość? Chcesz poznać szczegóły dotyczące dziedziczenia testamentowego lub ustawowego? Adwokaci z Kancelarii prawnej SKR Stebnicki Kapalska Ratajski są do Twojej dyspozycji – zapraszamy do kontaktu.