Kredyt kupiecki – rozwiązanie na czas kryzysu i nie tylko. Część 1 – założenie ogólne i wysokość odsetek.

W obecnej sytuacji gospodarczej wywołanej pandemią koronawirusa dla wielu przedsiębiorców najbliższe tygodnie będą decydowały o dalszym istnieniu prowadzonej firmy bądź konieczności jej zamknięcia. Przedsiębiorcy poszukują źródeł finansowania niezbędnych do przetrwania działalności gospodarczej. Jednym z narzędzi mogących stanowić rozwiązanie jest kredyt kupiecki. Kredyt kupiecki lub handlowy jest formą zgody sprzedającego na otrzymanie zapłaty za towar bądź wykonaną usługę po terminie dostawy. Nie wymaga szczególnej formy prawnej. Może zostać potwierdzony umową, ustalonymi warunkami czy terminem płatności.

Korzystając z odroczonego terminu płatności należy jednak mieć na uwadze, że prawo dość istotnie ogranicza możliwości nadmiernego wydłużenia tego terminu, w wielu sytuacjach wprost ingerując w ustalenia stron transakcji handlowych. Ingerencje te polegają na sztywnym regulowaniu terminów zapłaty na jakie przedsiębiorcy mogą się umówić lub na zastępowaniu ustalonych przez strony umowy terminów płatności innymi określonym w ustawie. Co najważniejsze jednak ustawodawca reguluje wysokość odsetek jakimi obciążony jest odroczony termin płatności oraz momenty od jakich określone odsetki można naliczać. Oczywiście prawo a nie obowiązek naliczenia odsetek oznacza, że strony nie muszę z niego korzystać, co w praktyce powoduje, że kredyt kupiecki przy odpowiednich ustaleniach stron i przede wszystkim ich realizowaniu przez każdy z podmiotów, może okazać się bezkosztowy. Tym niemniej warto wiedzieć decydując się na kredyt kupiecki z jakimi kosztami (odsetkami) musimy się liczyć.

Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych co do zasady operuje dwoma wartościami odsetek. Co do zasady, ponieważ odrębne uregulowanie dotyczy transakcji handlowych z udziałem podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi (szpital, SPZOZ).

Ustawa po pierwsze przewiduje odsetki ustawowe, których wysokość obecnie wynosi 5% w skali roku. Odsetki te nie pozostają w związku z opóźnieniem dłużnika w zapłacie za zakupiony towar lub usługę, lecz określane są jako kapitałowe lub stymulacyjne. Prawo do ich naliczenia przysługuje po upływie 30 dni liczonych od dnia spełnienia świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Oznacza to, że sprzedający towar lub usługę może po upływie 30 dni domagać się odsetek ustawowych w wysokości 5% nawet w przypadku, w którym termin zapłaty (wymagalności) określony na fakturze jeszcze nie nastąpił. Oczywiście pod warunkiem, że termin wymagalności jest dłuższy niż 30 dni. Co istotne prawo to przysługuje po upływie 30 dni od momentu, w którym łącznie zaistniały dwie okoliczności. Po pierwsze towar został dostarczony lub usługa wykonana. A po drugie dłużnikowi została doręczona faktura lub rachunek potwierdzająca ten fakt. Jeżeli jednak termin zapłaty zostanie ustalony na okres krótszy niż 30 dni, wówczas nie powstanie prawo do naliczenia odsetek w wysokości 5%.

 Druga forma odsetek regulowanych przez ustawę to odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych. Ich wysokość w chwili obecnej, po obniżeniu stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej wynosi 11% w skali roku. Są to typowe odsetki za opóźnienie, a więc przysługujące od roszczeń pieniężnych, których termin płatności już upłynął, z tym że są one wyższe niż typowe odsetki za opóźnienie przewidziane w Kodeksie cywilnym na tle innych umów niż zawarte pomiędzy przedsiębiorcami. Zatem prawo do ich naliczenia powstaje od następnego dnia po upływie terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Nie jest to jednak jedyna sytuacja, w której prawo do naliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych powstaje, o czym szerzej napiszemy w kolejnym wpisie.

Słowem podsumowania zauważyć należy, że kredyt kupiecki, którego koszt po 30 dniu wynosi 5% może być dobrą alternatywą dla finansowania działalności gospodarczej, biorąc pod uwagę, że zgodnie z danymi gromadzonymi przez Narodowy Bank Polski o oprocentowaniu kredytów obrotowych, informacjami ujawnionymi przez niektóre banki komercyjne o stosowanych przez nich marżach, przeciętne oprocentowanie kredytu obrotowego dla przedsiębiorców kształtuje się na poziomie ok 10%. W takiej sytuacji koszt kredytu bankowego jest wyższy od kosztów związanych z kredytem handlowym.

Powyższa konkluzja nie jest jednak ogólna. Powoduje to, że nie jest tak, iż przez cały okres odroczenia płatności następujący po 30 dniu odsetki będą naliczane w wysokości 5%. W pewnym momencie – którego wystąpienie uzależnione jest od kilku czynników – będą one musiały przekształcić się w odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych i wyniosą 11%, o czym bardziej szczegółowo napiszemy w kolejnym wpisie.

adw. Mateusz Ratajski

27.03.2020 r.