Roszczenia po wypadku – śmierć osoby bliskiej | Kancelaria Adwokacka SKR

Kontynuując wątek roszczeń mogących przysługiwać np. na skutek wypadku komunikacyjnego warto wspomnieć o sytuacji, w której w wyniku wypadku ginie osoba nam bliska. Podobnie jak w poprzednim wpisie możliwość wysuwania roszczeń dotyczy ich dochodzenia zarówno od sprawcy szkody, jak i zakładu ubezpieczeń, w którym sprawca szkody posiadał polisę OC. Tematyka ta jest dosyć obszerna i obejmuje kilka elementów. Po pierwsze możliwe jest domaganie się zwrotu kosztów pogrzebu jakie ponieśliśmy. Jeżeli zmarłego obciążał względem nas obowiązek alimentacyjny to istnieje możliwość domagania się renty obliczonej stosownie do potrzeb osoby bliskiej oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Dodać należy, że takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie dostarczał za życia środków utrzymania. Renta jest świadczeniem okresowym, natomiast w pewnych stanach faktycznych najbliżsi członkowie rodziny zmarłego będą mogli domagać się również jednorazowego odszkodowania, jeżeli na skutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Wreszcie przepisy przewidują możliwość aby Sąd przyznał najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią kwotę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za ich cierpienie i krzywdę związaną ze śmiercią bliskiego.

O ile pierwsze z dwóch roszczeń obejmują zagadnienia, które każdy intuicyjnie i zazwyczaj prawidłowo rozumie, o tyle parę słów wyjaśnienia warto poświęcić dwóm pozostałym roszczeniom, które w procesie sądowym mogą stanowić przeważającą część wartości przedmiotu sporu. Otóż odszkodowanie związane jest z powstaniem szkody i w poprzednim wpisie (link: https://skr.com.pl/roszczenia-po-wypadku-odszkodowanie-i-zadoscuczynienie-z-oc-sprawcy-kancelaria-adwokacka-skr/ ) wyjaśniono, że może to być obowiązek naprawienia czegoś co zostało utracone lub zniszczone albo obowiązek zapłaty za coś co moglibyśmy realnie uzyskać gdyby nie zniszczono lub uszkodzono nam danego przedmiotu. Pojawia się pytanie jak w tym wszystkim rozumieć odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej i jak odszkodowanie to odróżnić od roszczenia o zadośćuczynienie.

Omawiane w tym wpisie odszkodowanie obejmuje te elementy szkody, które nie ulegają uwzględnieniu przy zasądzeniu renty. Są to szeroko pojęte szkody majątkowe, często nieuchwytne lub trudne do obliczenia, prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 października 1970 r., III PZP 27/70). Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, obejmuje wszelkie niekorzystne zmiany bezpośrednio w sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego, jak też zmiany w sferze dóbr niematerialnych, ale wyłącznie takie, które rzutują na ich sytuację materialną, przy czym pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz także na utracie realnej możliwości polepszenia warunków życia w przyszłości (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1969 r., II CR 114/69). W przypadku dziecka do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej prowadzi przede wszystkim utrata osobistych starań rodzica o jego utrzymanie i wychowanie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 1968 r., I CR 654/67). Chodzi więc o niemożność uwzględnienia przy wymiarze renty świadczeń zmarłego rodzica spełnianych ponad obowiązek alimentacyjny, niemożność skorzystania z możliwości majątkowych zmarłego gdyby żył, w tym wsparcia materialnego w starcie w dorosłe życie, a także konsekwencje utraty rodzica, który współdziałał w wychowaniu i pieczy nad dzieckiem. Ocena zakresu pogorszenia sytuacji życiowej członka rodziny, nie może się odnosić tylko do stanu z dnia śmierci poszkodowanego, ale musi prowadzić do porównania stanu hipotetycznego odzwierciedlającego sytuację, w jakiej w przyszłości znajdowałby się bliski zmarłego, do sytuacji w jakiej znajduje się w związku ze śmiercią poszkodowanego. Powyższe może brzmieć nieco enigmatycznie lecz truizmem jest stwierdzenie, że śmierć bliskiego pociąga negatywne skutki dla członków rodziny, w tym w szczególności dla nieletnich. Tym niemniej Sąd rozpatrujący roszczenie o zadośćuczynienie będzie oczekiwał dowodów świadczących o tym, że odejście tego konkretnego bliskiego wiąże się z określonymi negatywnymi konsekwencjami dającymi się zmierzyć w kategoriach ekonomicznych.

Ostatnią kategorią roszczeń omawianą w niniejszym wpisie jest kwestia zadośćuczynienia za doznaną na skutek śmierci najbliższego krzywdę. W tym zakresie odnieść należy się w znacznej mierze do treści wpisu mec. Wojciecha Stebnickiego (link: https://skr.com.pl/roszczenia-po-wypadku-odszkodowanie-i-zadoscuczynienie-z-oc-sprawcy-kancelaria-adwokacka-skr/ ), który analizował między innymi możliwość przyznania zadośćuczynienia ofierze wypadku. W przypadku śmierci osoby najbliższej, dla przyznania zadośćuczynienia kwestią kluczową jest bliskość i siła więzi emocjonalnej jaka istniała pomiędzy zmarłym a osobą ubiegającą się o zadośćuczynienie. Krzywda bowiem w tym wypadku analizowana jest na poziomie emocji i uczuć. Powoduje to, że niemal automatycznie (ale nie co do zasady) wysokość roszczenia będzie wyżej wyceniana w przypadku rodziców, małżonków i dzieci, ale już mniej w przypadku np. wnuków, kuzynów, wujków itp. Należy jednak brać pod uwagę, że bez znaczenia jest stopa materialna na jakiej żyła zmarła osoba oraz osoba, która wywodzi roszczenie. Kwestę tę trafnie opisał i wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Warszawie wywodząc, że o wysokości należnej kwoty zadośćuczynienia nie decyduje stopa życiowa osoby, której przysługuje zadośćuczynienie. Prowadziłoby to do dyskryminacji z uwagi na wysokość osiąganych dochodów i wielkość posiadanego majątku. Krzywda związana ze stratą osoby bliskiej w wyniku wypadku komunikacyjnego nie jest zależna od sytuacji materialnej osoby pokrzywdzonej, lecz od charakteru i siły więzi łączących pokrzywdzonego ze zmarłym a także od roli, którą zmarły pełnił w życiu pokrzywdzonego i wymaga zadośćuczynienia odpowiedniego do zakresu doznanej szkody niemajątkowej. Tym samym postępowanie dowodowe przy omawianym roszczeniu determinowane będzie koniecznością wykazania bliskich relacji łączących zmarłego z osobami ubiegającymi się o zadośćuczynienie.

Jeśli spotkała Państwa tragedia związana z nagłą śmiercią osoby najbliższej będąca skutkiem wypadku i potrzebują Państwo pomocy prawnej w omówionej wyżej materii zapraszamy do kontaktu z naszymi adwokatami w Kancelarii w Oleśnicy lub we Wrocławiu. Z kolei jeśli zainteresowała Państwa powyższa tematyka i chcielibyście dowiedzieć się więcej, napiszcie w komentarzach czy oczekujecie abyśmy pogłębili temat roszczeń cywilnoprawnych związanych ze śmiercią osoby najbliższej w kolejnych wpisach na blogu.

adw. Mateusz Ratajski